Ik wil graag fijnstof meten. Is dit zinvol?

Fijnstof is een belangrijke component van onze luchtkwaliteit en is daarom relevant om te meten. Wel bepaalt de bron(nen) waarvan je denkt dat de fijnstof afkomstig is of het in jouw situatie zinvol is om fijnstof te meten. De ervaring in Samen Meten projecten leert dat je met (bepaalde) fijnstofsensoren onder bepaalde omstandigheden verhoogde concentraties nabij veehouderij, grofstoffelijke industrie en houtstook kunt detecteren.  Nabij wegverkeer lukt dit niet. Wat dan weer wel opgepikt wordt zijn grote branden, paasvuren of vuurwerk met de jaarwisseling.  Voor meer informatie, kijk op de pagina’s Fijnstof en Bronnen van vervuiling en overlast.

Ik wil graag ozon meten. Is dit zinvol?

Nee, het is niet zo zinvol om zelf ozon te meten, omdat er weinig invloed is van lokale bronnen. Ozon is een stof die erg uniform verdeeld is, m.a.w. er ligt een deken van over Nederland. Over grote gebieden gaan de concentraties gezamenlijk omhoog en omlaag, hoofdzakelijk onder invloed van temperatuur. Ozon ontstaat uit de reactie tussen NO_x en vluchtige organische stoffen (VOS). Er zijn geen directe bronnen van ozon op straatniveau. Je kunt daarom net zo goed naar de ozonmetingen van de referentiestations van het luchtmeetnet.nl kijken. Kijk voor meer informatie op pagina Ozon.

Ik wil graag ammoniak meten. Is dit zinvol?

De concentraties ammoniak in Nederland zijn zo laag dat ze geen direct gevaar vormen voor de volksgezondheid. Ammoniak meten voor de gezondheid is dus niet zinvol. Wel wordt ammoniak omgezet naar fijnstof. Fijn stof kan wel effecten hebben op de gezondheid. Vanuit de lucht kan ammoniak neerslaan op het aardoppervlak (vegetatie, bodem of water). Dit proces heet stikstofdepositie. Bij een hoge stikstofstofdepositie gaat de biodiversiteit van de natuur achteruit. Stikstofdepositie is niet gemakkelijk te meten. Wel is het mogelijk om met een passieve sampler (Palmes buisje) de maandgemiddelde concentratie ammoniak in de lucht te meten. Dit wordt al jarenlang gedaan via het Meetnet Ammoniak in Natuurgebieden. Het is nog niet mogelijk om met een goedkope sensor real-time ammoniak te meten in de buitenlucht. Kijk voor meer informatie op pagina Ammoniak.

Ik wil graag CO2 meten. Is dit zinvol?

Dat hangt er vanaf wat je graag wilt weten. Ben je geïnteresseerd in gezondheid? Dan is CO2 meten in de buitenlucht niet relevant; de concentraties CO2 buiten zijn te laag om direct van invloed te zijn op onze gezondheid. Voor binnen, in huis of op het werk, zou het wel interessant kunnen zijn om CO2 te meten. Binnen kunnen de concentraties snel hoger worden, bijvoorbeeld als er veel mensen in een ruimte zijn en de ventilatie slecht is. Dit kan leiden tot bijvoorbeeld hoofdpijn en vermoeidheid. Een hoge CO2-concentratie is een teken dat er beter geventileerd moet worden. Sommige ventilatiesystemen worden actief aangestuurd door metingen van CO2.

In de buitenlucht is CO2 een broeikasgas en draagt bij aan klimaatverandering. Wil je metingen doen die relevant zijn voor het klimaat? Dan is CO2 meten in de buitenlucht van Nederland niet direct zinvol omdat er te veel lokale bronnen zijn, zoals verkeer. CO2-concentraties die relevant zijn voor het klimaat worden onder andere gemeten op achtergrondlocaties met geavanceerde apparatuur.

Er zijn momenteel geen goedkope sensoren waarmee CO2 buiten goed kan worden gemeten; voor binnen zijn er diverse commerciele aanbieders, bijvoorbeeld via Bol of Amazon.

Ik wil graag zuurstof meten in mijn huis. Is dit zinvol?

De hoeveelheid zuurstof (O2) in huis en buiten is altijd ongeveer 21% van de totale lucht. Sommige mensen denken dat het zuurstofniveau in de lucht afneemt als er meer koolstofdioxide (CO2) bij komt. Dit is een logische gedachte maar klopt (gelukkig) niet. Dit komt omdat slechts ~0,03-0.04% in de lucht uit CO2 bestaat. Je kan duizelig worden van te hoge CO2 concentraties omdat dit de zuurstofopname in je longen beïnvloedt, en niet de hoeveelheid zuurstof in de lucht. Het is ook niet mogelijk om zelf zuurstof te meten; de meeste apparatuur hiervoor is bedoeld voor toepassingen in ziekenhuizen of industriële processen en meet niet de concentraties die normaalgesproken in de binnen- en buitenlucht voorkomen.

Ik wil graag binnenshuis fijnstof meten. Is dit zinvol?

Veel mensen brengen tegenwoordig een groot deel van hun tijd binnen door. Thuis, op het werk, en op school. Het is daarom interessant om ook binnen de luchtkwaliteit te meten.  Het is zelfs extra interessant om zowel binnen als buiten te meten en te kijken of er een verschil is. De samenstelling van deeltjes in de lucht binnen en buiten komt deels overeen, afhankelijk van hoe vaak je bijvoorbeeld een raam open zet. Binnen heb je wel meer invloed op bijvoorbeeld fijnstof door activiteiten als koken/bakken, kaarsen/houtvuur branden en stofzuigen. Hoe goed je ventileert bepaalt grotendeels de concentraties van fijnstof. Het is wel goed om te bedenken dat de grenswaarden die gelden voor stoffen in de buitenlucht, niet gelden voor binnen. Op 16 februari 2021 plaatste de Volkskrant dit artikel over metingen bij verschillende mensen thuis. 

Zelf binnen meten gaat eigenlijk op dezelfde manier als zelf buiten meten. Je kan een sensor gebruiken en deze binnen ophangen, in je woonkamer of juist in je slaapkamer.  Je kunt deze meting dan het best niet aanmelden bij het Samen Meten dataportaal (of Sensor.community aka Luftdaten), omdat de metingen op die platforms metingen in de buitenlucht betreffen.

Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) doet zelf geen metingen van de luchtkwaliteit binnen. Meer informatie daarover kan je vinden in bijvoorbeeld het rapport Gezonde binnenlucht van TNO. Voor meer algemene informatie over het binnenmilieu kan je terecht op onze RIVM-pagina over het binnenmilieu van woningen.