Geluid heeft invloed op de kwaliteit van de woon- en leefomgeving van mensen. Die invloed kan zowel positief als negatief zijn. Sommige mensen willen onderzoeken hoeveel geluid er is door zelf metingen te doen. Via samenmeten.nl wil het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) deze citizen scientists hierbij ondersteunen.

Geluidsensor aan dakrand

Doel en kwaliteit van de geluidmetingen

Als je geluidmetingen wil doen is het verstandig  eerst te bedenken wat je met de metingen wil doen. Aan (officiële) geluidmetingen die als doel hebben rekenmethoden te valideren worden hoge eisen gesteld. Niet alleen heb je een goede (klasse I) microfoon nodig, ook worden er hoge eisen gesteld aan de omgeving van het meetpunt. Zijn er geluidreflecties aan muren of obstakels? Zijn er stoorbronnen? Voor informatieverstrekking of het aantonen van trends zijn minder strikte eisen. Je kunt dan goedkopere (klasse-II) microfoons gebruiken. Die zijn makkelijker te gebruiken en ook daardoor geschikter voor burgermetingen. Toch is het ook bij die metingen verstandig om op te letten of er geen geluidreflecterende oppervlakten, obstakels of andere stoorbronnen in de buurt zijn.

Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) onderzoekt hoe de ondersteuning bij geluidmetingen het beste vorm kan worden gegeven. Zo willen we bijvoorbeeld delen hoe we met zelfgemaakte sensorkits geluid meten. Het RIVM is 25 januari 2021 begonnen om resultaten van geluidmetingen door burgers op te nemen in het samenmeten.rivm.nl dataportaal. Daarnaast is het samenmeten team in gesprek met verschillende burgerorganisaties die met geluidmetingen bezig zijn. Zo leren we hoe we ze kunnen ondersteunen om de metingen te doen en te duiden. Op dit moment worden door verschillende projecten geluidmeters gebruikt, al dan niet om specifieke geluidbronnen in kaart te brengen. Bijvoorbeeld door AmsterdamSounds, door SmartEmission in Nijmegen, in Schiedam, door Sensor.Community, of door Explane. Op een aantal van die ‘citizen science’ geluidmeetprojecten gaan we hieronder nader in.

Sensor.Community: internationale geluiddata

Het internationale platform Sensor.community laat allerlei metingen zien, bijvoorbeeld fijnstof, temperatuur en nu ook geluid. Op dit nieuwe platform zijn verder gegevens van verschillende communities te vinden. Luftdaten valt ook onder het Sensor.Community platform. Sensor.Community heeft een handleiding om zelf een DNMS (Digital Noise Measurement Sensor) te bouwen. De metingen hiervan zijn ook op het platform terug te zien. De eerste DNMS-testmetingen zijn gestart in oktober 2019. 

Voor de luchtmetingen werken we al langer samen met Sensor.Community, en nu ook voor geluid.  Vanaf 25 januari 2021 staan de Sensor.Community geluidmetingen in Nederland ook op het dataportaal. De groep mensen in Nederland die Sensor.Community geluidmeters bouwt groeit snel.

Testmetingen van Sensor.Community. Geluidsensoren in verschillende behuizingen.

Samen Vliegtuiggeluid meten

Bij vliegvelden wordt al jaren geluid gemeten via NOMOSSensornet en andere systemen. Deze meetnetwerken zijn er vaak gekomen vanuit de wens van de omgeving om geluid te meten. Omwonenden zijn soms betrokken bij meetnetwerken rond luchthavens en hebben bijvoorbeeld inspraak bij de inrichting van het meetnetwerk of de analyse van de data. Maar ook zijn er steeds meer citizen scientists die zelf vliegtuiggeluid meten.

Vliegtuig vliegt boven huizen in de buurt van landingsbaan

Op dit moment onderzoekt het Samen Meten team van het RIVM of het mogelijk is om burgermetingen met goedkope sensorkits en/of apps te combineren met de bestaande systemen. Dit gaat in het kader van een groter overkoepelend programma: de Programmatische Aanpak Meten van Vliegtuiggeluid. Burgerwetenschappers zijn van harte uitgenodigd om hier aan bij te dragen. In eerste instantie kijken we welke apparatuur je kunt gebruiken en welke manieren van meten er zijn. Zo onderzoeken we samen hoe we zo goed mogelijke metingen kunnen doen met goedkope geluidmeters en apps.

Lange termijn perspectief

Bij Samen Meten hebben we al flink wat ervaring opgedaan met het combineren van data uit verschillende bronnen. Daardoor weten we dat het tijd kost om data uit verschillende bronnen te combineren en toe te passen in modellen en procedures. Bij luchtkwaliteit was de kwaliteit van de sensoren in eerste instantie een issue. Zo was er bijvoorbeeld tijd nodig voor de ontwikkeling van een methode om deze kwalitatief minder goede data toe te passen. Voor geluid bestaan er al relatief goedkope klasse-2 geluidmeters. Dat is een voordeel, maar ook hier zal het tijd kosten om de verschillende bronnen goed kunnen combineren en -vooral- toe te passen voor het officiële meet- en rekenprogramma aan vliegtuiggeluid. Het helpt daarbij als er veel geluidmetingen zijn om mee te werken. Die leveren dan ondertussen wel bijvoorbeeld al nuttige informatie over de geluidniveaus.

Explane

Iemand meet vliegtuiggeluid met de Explane app

Explane is een voorbeeld waarbij burgers zelf vliegtuiggeluid meten. Met de Explane app wordt het piekniveau van vliegtuiggeluid gemeten en gekoppeld aan specifieke vliegtuigen. De verzamelde gegevens zijn openbaar beschikbaar. Uit gesprekken met Explane blijkt dat zij graag de kwaliteit van de metingen willen verbeteren. De metingen zijn nu niet heel nauwkeurig, onder andere omdat ze afhankelijk zijn van de gebruikte telefoon. Ook wordt niet altijd onder optimale omstandigheden gemeten. De meetresultaten geven wel veel informatie over de hoeveelheid geluid op de plek waar wordt gemeten. Ook wil Explane meer continu te meten met kleine klasse-2 geluidmeters. Dit levert veel meer meetgegevens op en een veel completer beeld van de geluidsniveaus. Continu real-time metingen doorgeven gebeurt  door oude telefoons of Raspberry Pi minicomputers te gebruiken voor de dataverbinding. Op dit moment zijn er nog wat issues met de Python-code voor de Raspberry Pi. Meehelpen om dit te verbeteren kan, de Python-code is te vinden op https://github.com/SchipholWatch/explane-pi/tree/develop.

Geluidmetingen Schiedam: combinatie met luchtkwaliteit

Citizen scientists in Schiedam meten naast luchtkwaliteit ook geluid. In Schiedam ondervinden burgers overlast van geluid, en ook specifiek van laag frequent geluid. Dit lage bromgeluid kan onder andere veroorzaakt worden door generatoren die in havens worden gebruikt door aangemeerde schepen. Burgers in Schiedam hebben daarom geluid gemeten met geluidsensoren. De geluidmeetkits die hier zijn gebruikt, zijn ontwikkeld door het RIVM. Het RIVM heeft de meetdata van 5 meetkits geanalyseerd in combinatie met enquêtes onder de deelnemende burgers, en de resultaten zijn teruggekoppeld tijdens een bewonersbijeenkomst. Voor het RIVM was dit een leertraject. Op dit moment werken we aan een nieuwe, verbeterde versie van de geluidmeetkits.